Teksty 1848-1918

TEKSTY DAWNE
Na stronie udostępniane są – z reguły rzadkie i trudno dostępne – teksty polskie i ruskie (ukraińskie) opublikowane w latach 1848-1918 dotyczące Galicji Wschodniej w tymże okresie, a także wydawnictwa współczesne dotyczące tego okresu. Kolejność umieszczania: według lat publikacji.

1848, Sanok: w drukarni Karola Pollaka ukazał się w języku polskim traktat polityczny autorstwa księdza greckokatolickiego Wasyla Podołyńskiego „Słowo przestrogi”. Był to pierwszy głos przedstawiciela inteligencji ruskiej domagający się niepodległego państwa ruskiego (ukraińskiego) oraz zawierający propozycje ułożenia stosunków rusko-polskich w Galicji. Opis: język polski, s. 25, 0,5 KB, plik PDF:
Słowo przestrogi

1848, Lwów: w nr 37-38 lwowskiego dziennika „Polska” ukazał się tekst adresu przedstawicieli tamtejszej społeczności polskiej skierowanego do cesarza Austrii. Jego autorzy żądali „u stóp tronu”, aby rząd austriacki nie zaakceptował domagań przedstawicieli Rusinów galicyjskich, którzy 28 października 1848 r. skierowali doń petycję z propozycją podziału Galicji na cześć ruską i polską. Adres ruski z 1848 r. stanowił być może najważniejsze wydarzenie polityczne w dziejach stosunków rusko-polskich w Galicji w XIX w. i nie utracił aktualności do końca istnienia Austro-Węgier w 1918 r. Wydanie tekstu adresu dostępne jest w Bibliotece Uniwersytetu Jagiellońskiego w formie osobnej odbitki, sygnatura B 423048; plik PDF, 2,45 MB:
Adres mieszkańców Galicyi przeciw podziałowi Galicyi na dwie prowincje

1848, Kraków: na fali wniosków z Wiosny Ludów o przyszłości stosunków polsko-ruskich w Galicji ukazała się polska broszurka polityczna nieznanego autora, której pełny tytuł brzmiał „Stosunek polityczno-religijny Rusi do Polski i katolicyzmu z jednej, do Rossyi i prawosławia z drugiej strony”. Opis: 34 str. (brak 2-3 str.), plik PDF:
Stosunek polityczno-religijny Rusi do Polski i katolicyzmu

1886, Kraków: broszurka „Uwagi o alfabecie i języku pism rusińskich w Ziemi halickiej”. Napisał ją autor podpisany jako „Gente Ruthenus natione Polonus”. Opis: język polski, s. 16, plik PDF:
Uwagi o alfabecie i języku pism rusińskich w Ziemi halickiej

1890, Brzeżany: anonimowa broszurka „Где шукати Русинам спасенія” (pol. Gdzie Rusinom szukać ratunku?). Wydaje się, że była to jedna z niewielu inicjatyw wydawniczych nieznanego środowiska lub partii polskiej w Galicji stanowiąca próbę przemawiania w języku ruskim w obronie polskie wizji przyszłości tego kraju). Sygnatura Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego: 521884 II. Opis: s. 14, plik PDF:
Hde szukaty Rusynam spasenija?

1891, Kraków: Stanisław Tarnowski, „O Rusi i Rusinach”. Polski historyk i polityk zawarł w tym bez mała traktacie politycznym swoją wizję ułożenia stosunków polsko-ruskich (ukraińskich) w Galicji Wschodniej. Dostrzegł potrzebę równouprawnienia kultury i języka ruskiego z polskimi odpowiednikami, jednak ani słowem nie przewidywał i nie dopuszczał możliwości powstania państwa ruskiego w Galicji Wschodniej. Opis: język polski, s. 68, plik PDF:
O Rusi i Rusinach

1891, Kraków: w „Gazecie Narodowej” ukazał się artykuł podpisany przez Czerwińskiego. Analizował on bieżącą politykę ruska (ukraińską) w Galicji Wschodniej i Austro-Węgrzech, a także przemiany tożsamościowe w obrębie Rusinów, moskalofili. Opis: język polski, s. 15, plik PDF:
O Rusi i do Rusinów

1902, listopad : lider Ligi Narodowej (późniejszej Narodowej Demokracji) Roman Dmowski opublikował w „Przeglądzie Wszechpolskim” artykuł „Półpolacy” dotyczący zagadnienia ruskiego w Galicji w kontekście przygotowań tej partii i ruchu politycznego do walki o niepodległą Polskę. Niżej dostępny jest tekst tego artykułu pochodzący z tomu III „Pism” R. Dmowskiego, Częstochowa 1938, s. 103-108; plik PDF, 1,91 MB:
Półpolacy


TEKSTY WSPÓŁCZESNE

2009, Przemyśl: pod redakcją Wołodymyra Pyłypowicza ukazała się książka „Memoria перемишлян. Єпископ Іван Снігурський в літературі перемиського бідермаєру (Memoria przemyślan. Biskup Iwan Śnihurski w literaturze biedermeieru przemyskiego). Opis: język ukraiński, ss, 134, 2,72 MB, plik PDF:
Memoria przemyślan. Biskup Iwan Śnihurski w literaturze biedermeieru przemyskiego


2008, Przemyśl: pod redakcją Wołodymyra Pyłypowicza ukazała się książka „о. Михайло Вербицький. Лідертафель – пісні для чоловічих квартетів (Млини, 1863-1869 рр.”) (Ks. Mychajło Werbycki. Liedertafel – pieśni dla kwartetów męskich (Młyny, lata 1863-1869)). Opis: język ukraiński, ss, 70, 5,36 MB, plik PDF:Ks. Mychajło Werbycki. Liedertafel – pieśni dla kwartetów męskich (Młyny, lata 1863-1869)