Lack

ЛЯЦЬК (pol. Lack) – do 1947 r. wieś ukraińska w powiecie włodawskim. W 1943 r. wieś zamieszkiwało 318 Ukraińców, 148 Polaków [APL, zespół 498, sygn. 139, k. 109].

HISTORIA
W czasie akcji „Wisła” Wojsko Polskie wygnało ze wsi 120 mieszkańców narodowości ukraińskiej [Misiło 2013, 1028].

WIEK XVI
Pierwsze dokumenty wzmiankują o wsi Ladzk należącym w 1529 r., obok włości Dołhobrody czy miasteczka Hanna, do klucza sławatyckiego dóbr bialskich będących własnością Bohusza Bohowitynowicza. Dokumenty zachowane w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie zawierają szczątkowe informacje dotyczące Lacka w XVII wieku. Jeden z dokumentów to list zastawny na pożyczkę żony Świętosławy Duninowej Rajeckiej, wojewodzianki mińskiej, na sumę 100 000 zł. List ten zastawia w 1654 roku folwarki „Holeszowy, Ladzkie, Dołhobrody, Ostrów nad Bugiem oraz Lipinki i Charsy, osady rybackie za Bugiem wraz z moim miasteczkiem Anna”.
WIEK XVIII
W 1765 r. istniał folwark lacki. Za płotem znajdowała się stara izba „piekarniana”. Dalej była stodoła, z prawej strony dwa chlewy pod jednym dachem, pomieszczenie przeznaczone na folwark (plecione z chrustu), przy nim gumno, stodoła i szopa. Folwark obejmował grunty orne oraz dwie łąki. Karczma na końcu wsi. Za karczmą znajdował się browar.
WIEK XIX
Dane o miejscowości z XIX w. zawierają mapa kwatermistrzostwa Królestwa Polskiego z 1832 r. i „Skorowidz Królestwa Polskiego z 1877 r.”, który podaje, że folwark Lack znajdował się w guberni siedleckiej, powiecie włodawskim, gminie Turno, parafii Sosnowica, sąd pokoju – Włodawa, poczta – Parczew oraz „Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich 1880-1904″. W ostatnim wydaniu wsi poświęcono takie hasło: „Lack, wieś i folwark, powiat bialski, gmina i parafia Sławatycze (rus, Dołhobrody). W 1827 r. 41 domów, 269 mieszkańców; obecnie 37 domów, 303 mieszkańców, 1675 morgów. Ma kaplicę b. grecko-unickiego parafia Dołhobrody, 1795 r. wzniesioną. [SGKP, t. V, s. ].
WIEK XX
Po I wojnie światowej, według stanu na 30 września 1921 r., w Lacku były 22 domy i 36 innych budynków z przeznaczeniem na zamieszkanie. Wieś liczyła 352 osoby, w tym 174 mężczyzn i 178 kobiety, w tym: 174 rzymskokatolików, 178 prawosławnych i 1 wyznania mojżeszowego. Narodowość polską deklarowało 351 osób, 1 inną. W 1931 r. w Lacku istniała 1-klasowa polska publiczna szkoła powszechna. W tym czasie miejscowość wchodziła w skład gminy Sławatycze z siedzibą w Hannie i w skład gromady Lack. W 1937 r. założona została Spółdzielnia Związkowa „Jedność”, która prowadziła sklep prywatny jeszcze w 1940 r. W 1939 r., według stanu z 12 marca, do szkoły powszechnej uczęszczało 90 dzieci, w tym 34 rzymskokatolików i 56 prawosławnych. W placówce pracował 1 nauczyciel. Po II wojnie światowej wykaz gromad należących do gminy Sławatycze podaje, że w 1947 r. do Lacka należało 927,55 ha ziemi, a mieszkało w tej wsi 453 osób z czego 29 rodzin i 92 osoby były narodowości ukraińskiej.
Źródło: wykorzystano niektóre dane z Planu odnowy miejscowości Lack na lata 2009-2016 , Załącznik Nr 1 do uchwały Nr XL/236/10 Rady Gminy Hanna z dnia 30 czerwca 2010 r. [on line].

DZIEDZICTWO UKRAIŃSKIEJ KULTURY MATERIALNEJ

CERKIEW
Świątynia wzniesiona jako cerkiew unicka w 1795 r. (prawdopodobnie z fundacji Radziwiłłów), w tym czasie była cerkwią filialną pod wezwaniem błogosławionego Józafata Męczennika parafii unickiej w Dołhobrodach [u Słobodiana błędnie – Dołhobyczowie, s. 279]. Znajdował się w niej stary portatyl z ikoną [w źródle: unicki obraz] Matki Boskiej Bolesnej. Restaurowana w 1842 r. Od 1875 r. prawosławna. Po I wojnie światowej przemocą zawłaszczona przez rzymskich katolików, od 1919 r. kaplica p. w. Matki Boskiej Bolesnej tego wyznania. W 1951 r. rozbudowano i odnowiono, ponownie przebudowana w latach 1971-1975 w celu przeróbki na kościół. Dekretem z 30.12.1977 r. biskup podlaski erygował (od 1978r.) samodzielną parafię w Lacku. Świątynia obecnie posiada kwadratową nawę, węższe i niższe prostokątne prezbiterium od wsch. z zakrystią od pd., babiniec analogiczny od zach., połączony w 1951 r. z nawą w jedno wnętrze. Nawa i prezbiterium nakryte są dachami dwuspadowymi z sygnaturką nad fasadą. Wyposażenie kościoła pochodzi z XVIII i XIX w. Wpisana wraz z przylegającym cmentarzem do rejestru zabytków 18.11.1977 r. nr A-282. Źródło: jak wyżej, patrz – Historia, ze zmianami.


CMENTARZ przycerkiewny
Oprócz cmentarza przycerkiewnego na skraju wsi przy drodze asfaltowej prowadzącej do niej w jej płn. części istnieje cmentarz katolicki z końca XIX w. Najstarszy istniejący nagrobek pochodzi z 1920 r. Powierzchnia 0,5 ha. Cmentarz ten w przyszłości zostanie potraktowany osobno.