Świerżowa Ruska

СВІРЖОВА РУСЬКА (pol. Świerżowa Ruska) – do 1947 r. wieś ukraińska w powiecie jasielskim. W 1939 r. we wsi zamieszkiwało 480 osób, w tym 475 Ukraińców i 5 Polaków [Kubijowycz, 30].

HISTORIA
WIEK XX
Deportacja mieszkańców Świerżowej do Ukraińskiej SRR odbyła się w kwietniu 1945 r. Według informacji pani B. Kiłko, której mama urodziła się w Świerżowej [list z 3.6.2021] prawie wszyscy znaleźli się w Rusin Jarze, wsi 70 km od Doniecka, rejon Konstantyniwka; niektórzy uciekli stamtąd, ale nie wszyscy zdołali przekroczyć granicę i pozostali w zachodnich obwodach Ukrainy, w okolicach Lwowa i Sambora. Część wygnanych świerżowian – nie mniej, jak 72 osoby – zdołała jednak wrócić do wsi, lecz została deportowana powtórnie w lutym 1946 r. [Pisuliński, 285, 397]. W roku następnym w ramach akcji „Wisła” Wojsko Polskie deportowało 9 osób narodowości ukraińskiej dnia 28 maja 1947 r. [Akcja „Wisła” 2012, 1037]. We wsi nie pozostał ani jeden mieszkaniec.

BIBLIOGRAFIA
I. Szczerba, Wtraczene seło – Swirżowa Ruśka, „Ukrajinśkyj Almanach 2000”, s. 306-309.

ZABYTKI UKRAIŃSKIEJ KULTURY MATERIALNEJ
Wyniki monitoringu z 2012 r.

CERKWISKO
Cerkwisko słabo zarysowane w terenie. Stała tu cerkiew pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela, z 1894 r. Za nią znajdował się cmentarz. Rozebrana na budulec owczarni spółdzielni produkcyjnej w Jaworzu w I połowie lat 50. XX w. [Od Komańczy… 2012, 209]
Drugie cerkwisko, miejsce po cerkwi prawosławnej wzniesionej po drugiej stronie Wisłoki prawie naprzeciw greckokatolickiej, nie zostało jeszcze odnalezione.


FIGURY przydrożne
Pierwsza z figur znajduje się obecnie nie na terenie Świerżowej, która nie istnieje, a na końcu Świątkowej Wielkiej.

KRZYŻE przydrożne

CMENTARZ

ZABUDOWA
Pozostałością po życiu i pracy mieszkańców Świerżowej Ruskiej są liczne ruiny piwnic. Znajdują się po prawej stronie drogi wiodącej wzdłuż Wisłoki do Bartnego.

Dokumentacja fotograficzna ukraińskich zabytków wsiŚWIERŻOWA RUSKAna Łemkowszczyźnie została wykonana latem 2012 r. w ramach projektu „Dokumentowanie Łemkowszczyzny” finansowanego przez Zjednoczenie Łemków Kanady.
Фотографічна документація українскьих архітектурних памяток села СВІРЖОВА РУСЬКА на Лемківщині здійснено улітку 2012 р. у рамках проєкту „Документування Лемківщини”, що фінансується Обєднанням лемків Канади.