Hołuczków* | APOKRYF RUSKI

ГОЛУЧКІВ (pol. Hołuczków) – do 1947 r. wieś ukraińska w powiecie sanockim. W 1939 r. liczyła 770 mieszkańców: 640 Ukraińców, 5 Polaków, 60 ukraińskojęzycznych rzymskich katolików, 15 Żydów [Kubijowycz, 74].

HISTORIA

Po deportacji części mieszkańców Ukraińców do Ukraińskiej SRR w latach 1945–1946 Wojsko Polskie w 1947 r. w ramach deportacji o kryptonimie „Wisła” wygnało ze wsi na tzw. Ziemie Odzyskane 562 obywateli RP narodowości ukraińskiej [Akcja „Wisła” 2013, 1049].

DOKUMENTY

Fragment sprawozdania sytuacyjnego referenta politycznego nadrejonu OUN „Chłodny Jar” Petra Kawuzy „Tarasa” o mordzie żołnierzy Wojska Polskiego na Ukraińcu w Hołuczkowie

[…] 14 stycznia 1946 r. oddział Wojska Polskiego liczący 300 osób, zrobił obławę na Hołuczków, Siemuszową, Tyrawę Solną. Okrążywszy te wsie, przeprowadzali w domach rewizję i rabowali wszystko, co wpadło w ręce. W Hołuczkowie zabrali z domu jednego Ukraińca lat 35, wyprowadzili za wieś i rozstrzelali. […]

Posterunek stojący między Hołuczkowem a przysiółkiem Łazki spotkał gospodarza-Ukraińca Romana Stadnyka z Łazków, którego bez przesłuchania zabił. […]

Źródło: Wisti z terenu wid 7.1 do 30.1.1946 r., w: „Litopys UPA”, t. 34: Łemkiwszczyna i Peremyszczyna. Polityczni zwity (Dokumenty), red. P.J. Poticzny, I. Łyko, Toronto-Lwiw 2002, s. 464. Tłumaczenie z języka ukraińskiego.

Fragment sprawozdania sytuacyjnego referenta politycznego nadrejonu OUN „Chłodny Jar” Petra Kawuzy „Tarasa” o mordzie żołnierzy Wojska Polskiego na Ukraińcu w Hołuczkowie

[…] 18 stycznia 1946 r. na Hołuczków i Siemuszową napadło Wojsko Polskie w sile 60 osób, rabując kilkunastu ukraińskich gospodarzy. 7 żołnierzy polskich wpadło na przysiółek Podczerniawa, gdzie kwaterowało 5 strzelców z oddziału „B”. Trzem udało się od razu uciec, dwaj następni też uciekli po półgodzinnej wymianie strzałów, ale odnieśli rany. Na przysiółku tym [żołnierze WP] złapali ukrywającego się przed Polakami Romana Sikorę. Połamali mu ręce, wyprowadzili za dom i rozstrzelali, mówiąc, że rozstrzelali banderowskiego majora. […]

Źródło: Wisti z terenu wid 7.1. do 30.1.1946 r., w: „Litopys UPA”, t. 34: Łemkiwszczyna i Peremyszczyna. Polityczni zwity (Dokumenty), red. P.J. Poticzny, I. Łyko, Toronto-Lwiw 2002, s. 466. Tłumaczenie z języka ukraińskiego.

Fragment sprawozdania sytuacyjnego referenta politycznego nadrejonu OUN „Chłodny Jar” Petra Kawuzy „Tarasa” o mordzie żołnierzy Wojska Polskiego na Ukraińcach w Hołuczkowie

[…] 13 kwietnia 1946 r. we wsi Hołuczków kwaterowało 300 żołnierzy Wojska Polskiego, wśród których był pułkownik. W tej samej wsi zaaresztowali 10 mężczyzn, przesłuchiwał ich sam pułkownik. Po przesłuchaniu pułkownik dal rozkaz, aby 3 wypuścić, 4 dać kije, a 3 rozstrzelać jako banderowców. Natychmiast zabrano ich do sadu, gdzie pułkownik powiedział: „Kto chce ich rozstrzelać?”. Zgłosiło się około 20 żołnierzy, jeden z nich ich rozstrzelał. Rozstrzelani zostali: Hryć Łajkosz, Mychajło Łajkosz i Mykoła Czerepyniak. […]

Źródło: Wisti z terenu [za marzec-kwiecień 1946 r.], w: „Litopys UPA”, t. 34: Łemkiwszczyna i Peremyszczyna. Polityczni zwity (Dokumenty), red. P.J. Poticzny, I. Łyko, Toronto-Lwiw 2002, s. 484. Tłumaczenie z języka ukraińskiego.

WSPOMNIENIA

Fragment wspomnień Wołodymyra Andrusieczki o mordzie na Ukraińcach w Hołuczkowie dokonanym przez żołnierzy Wojska Polskiego

[…] Zimą1946–1947 r. w domu Polaka Kuczery Wołodymyra mieli swoją kryjówkę „Nichto” i „Jewhen”. Zdrajca Wołodymyr Bobko (syn) powiedział o kryjówce. Dom został podpalony, zaraz ginie „Nichto”, a „Jewhen” ucieka i ukrywa się w piwnicy u Mychajły Hirniaka, stojącej osobno od domu, ale będąc w sytuacji bez wyjścia, zabija się. UB aresztuje 2 braci Mychajła i Hryhorija Łajkosza oraz Wasyla Czerepaniaka (ci chłopcy nie mieli nic wspólnego z UPA). Koło domu Mariji Kiktu porucznik każe im uciekać (nie miał na nich żadnych dowodów). Seria z automatu do uciekających i sprawa rozwiązana: ucieczka.

Na wiosnę nad ranem wojsko przyszło do wsi. […] W rodzinie Josyfa Waśkowa […] najmłodszy syn Emilijan wyszedł z domu i zaraz został zastrzelony. […]

Źródło: Oryginał, rękopis. Archiwum B. Huka. W. Andrusieczko, [Spomyn], b. m, b. d., s. 30. Tłumaczenie z języka ukraińskiego.

KOMENTARZE

DZIEDZICTWO UKRAIŃSKIEJ KULTURY MATERIALNEJ

Wyniki monitoringu z

CERKIEW