Dyniska

DYNISKA (ukr. Дениська) – wieś ukraińska w powiecie tomaszowskim. Wg W. Kubijowicza w 1939 r. jej ludność stanowiło 890 Ukraińców, 100 Polaków (w tym 50 kolonistów), 150 łacinników, 70 Żydów.

HISTORIA
W okresie pomiędzy 26 a 30 czerwca 1947 r. Wojsko Polskie w ramach akcji „Wisła” deportowało z Dynisk na Zachodnie Ziemie Polski 142 obywateli polskich narodowości ukraińskiej. Pozostało we wsi 132 osoby uznane za Polaków.
CERKIEW
Drewniana, zbudowana w 1801 r.pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny, otoczona wieńcem starodrzewu. W latach 1947-1987 funkcjonalnie kościół rzymskokatolicki. Podpalona w 1987 r. Plac pocerkiewny zabudowano poprzez wzniesienie kościoła. Na fotografii pierwszej widoczna cerkiew na początku lat 80. XX w., przed podpaleniem, źródło: Oleh Iwanusiw, Cerkwa w rujini, Toronto 1987, s. 289; uwaga: w książce tej błędnie przypisano notkę o cerkwi w Dyniskach zdjęciu cerkwi z Machnowa.) Fotografia kościoła wykonana w sierpniu 2010 r.


CMENTARZ
Dawny cmentarz greckokatolicki, po 1947 r. użytkowany przez miejscową parafię rzymskokatolicką, nieodwracalnie zmienia swój kształt. Fotografie dokumentują zaawansowaną sukcesję terytorialną dokonywana na greckokatolickiej części cmentarza przez budownictwo nagrobków rzymskokatolickich. W niektórych miejscach transformacja widoczna jest in statu nascendi: zwalone i nie usunięte nagrobkowe krzyże bruśnieńskie otoczone są nowymi grobowcami przez co granice między pochówkami obu wyznań są w stanie zupełnej płynności. Fotografie z sierpnia 2010 r.

KRZYŻE
Po lewej stronie drogi wjazdowej do Dynisk od strony południowej – figura Matki Boskiej, mogła zostać postawiona na starym cokole z krzyżem żeliwnym, podobnie jak to ma miejsce w centrum wsi, gdzie (fotografie następne) po prawej stronie drogi do Hubinka stoi krzyż żeliwny na podstawie z kamienia.

POZOSTAŁE obiekty
Stary dom – być może ostatni przykład budownictwa wiejskiego sprzed deportacji ludności ukraińskiej, obok niego – studnia z cembrowiną. Następnie upamiętnienie milicjantów poległych w walce z UPA, znajdujące się w centrum wsi, obok dawnego nieistniejącego już budynku szkoły, na miejscu którego stoi wiejska świetlica.